“Bilimsel yaratıcılık” kavramının fen
bilimleri eğitimi dünyasına rahatça oturacağını düşünen Kind ve Kind (2007),
bilimsel yaratıcılığın iki önemli gerekçe üzerine kurgulanması gerektiğini
savunmuştur. Bu gerekçelerden birincisinin bilim insanlarının çalışmaları gibi
okullardaki eğitimin de bilime dayalı ve köklü olması, çalışmalarda bilimsel
yaratıcılığın gözlenmesi gerektiğidir. İkinci kriter ise çocukların ihtiyaçları
ve yetenekleri göz önünde bulundurularak uygun çerçevelerin hazırlanması
gerektiğidir.
Wang ve Yu (2011), bilimsel yaratıcılığı
bilimsel bilgiyi ve bilimsel problem çözümünü öğrenme yeteneği olarak
tanımlamıştır. Hu ve Adey (2002) ise bilimsel yaratıcılığı “var olan veya daha
önce karşılaşılmamış herhangi bir problem durumunda bireyin, keşfetmesini, bir
çözüm için çeşitli yollar hayal etmesini, sık sık yeni bileşimler oluşturmasını
ve çözümler için yeni teknikler bulması şeklinde” tanımlamıştır. Hu ve Adey’ e
(2002) göre bilim yapmak, bilginin mevcut vücudunu öğrenmek veya prosedürler
dizisini takip etmenin çok daha ötesindedir. Genelde bilimde yaratıcılık
neredeyse bilimsel araştırmalarda elde edilen bilgi ve teknikler olarak
tanımlanır ki bu tanım bilimde yaratıcılık ile bağdaştırılamaz. Aynı bilimsel
süreçlerden orijinal ürünler beklemek, bilimi ve bilim insanını kısır bir
döngüye hapsetmek olur ki, bu da bilimin doğasına aykırıdır.
Bilimsel yaratıcılığın karakteristik özellikleri Hu ve Adey
(2002) tarafından beş maddede açıklanmaya çalışılmıştır. Bunlar;
(1) Bilimsel
yaratıcılık diğer yaratıcılık türünden bilimsel problem bulma, bilimsel problem
çözme ve bilimsel etkinlikler tasarlama açısından ayrılır.
(2) Bilimsel
yaratıcılık bir kabiliyet çeşididir. Bireyin içinde bulunduğu çevresel, kişisel ve sosyal faktörler bilimsel
yaratıcılığı etkilese de, bilimsel yaratıcılık bu faktörleri içermez, sadece
zihinsel faktörleri dikkate alır.
(3) Bilimsel yaratıcılık teorik alt yapıya ve
bu teorik bilgileri kullanma becerilerine bağlıdır.
(4) Genç ve ya yaşlı bir
bilim insanı aynı bilimsel yaratıcılık düzeyine sahip olabilir, bilimsel
yaratıcılık gelişime açıktır.
(5) Yaratıcılık ve analitik zekâ aynı zihinsel
kabiliyetlerden doğan iki ayrı olgudur.
Kaynaklar:
Hu, W. and Adey, P. (2002). A scientific creativity uygulama
for secondary school students. International
Journal of Science Education, 24(4), 389-403.
Kind,
P. M. and Kind, V. (2007). Creativity in science education: Perspectives and
challenges for developing school science. Studies
in Science Education, 43, 1-37.
Wang, J. and Yu, J. (2011). Scientific creativity research
based on generalizability theory and BP_Adaboost RT, Procedia Engineering, 15, 4178 – 4182.
Not: Makalenin tamamı Cevher (2015) yüksek lisans tezinden alıntılanmıştır.
