Argümantasyon (Dayanaklandırma/ Tartışmacı Söylev)

   Bilimsel süreçte yaratıcı bir performansın gelişimi için, bireyin yaratıcı düşünme dinamikleri çeşitli tekniklerle hareketlendirilebilir ve yaratıcı ürün kalitesi arttırılabilir (Kadayıfçı, 2008). Bu tekniklerden biri de dayanaklandırma yani argümantasyon sürecidir. Tartışmacı söylev olarak da bilinen argümantasyon sürecinde bilim insanları iddia olarak geliştirdikleri hipotezleri gerekçeleri, zaafları ve uygulanabilirliği ile ortaya koyarlar. Argümanlar farklı bakış açılarının değerlendirilmesine sunularak savunulur. Böylelikle bir argümanın güçlü ve zayıf yönleri ortak görüşlerle belirlenerek, hipotezler revize edilir, ekleme ve çıkarmalar yapılabilir ya da tamamen değiştirilebilir. Dayanaklandırma ya da argümantasyon adı verilen bu süreçte çok sayıda fikir, orijinal fikir ve detaylı fikir üretme olanağı oluşmaktadır (Erduran ve  Aleixandre, 2007). Dayanaklandırma etkileşim gerektiren bir süreçtir ve ortaklı çalışmayı gerektirdiğinden işbirlikçi duygusu oluşturmaya olanak tanır (Duschl, Schweingruber, & Shouse, 2007) ve bu nedenle de argümantasyon bireye kendi fikrinden yola çıkarak başka fikirler üretmesine yardımcı olur.

   Argümantasyon veri ve iddiaların sistematik bir şekilde tanzim edilişi olduğundan Toulmin'in (1958) bu tekniği Kaya ve Kılıç (2008) tarafından aşağıdaki gibi şematize etmiştir. 

Şema 1: Toulmin'in (1958) argümantasyon şeması

Kaya ve Kılıç’ın (2008), Driver, Newton ve Osborn’dan (2002) aktardığına göre; veriler; bir tartışmada iddiaları desteklemek için bulunan bilgilerdir. İddialar ise verilerden yola çıkılarak savunulan olgulardır. Gerekçeler, iddia ortaya konurken, verilere dayandırılmasının nedenlerini ortaya koyar.  Destekleyiciler iddiaları kuvvetlendiren genel geçer bilgilerdir. Sınırlayıcılar iddianın etkinlik alanını belirler. Çürütmeler ise iddianın geçerli olmadığı istisnaları belirtmektedir. 

Bir Grup 8. Sınıf Üstün Yetenekli Öğrencinin Oluşturduğu Argümantasyon Şeması Örneği

Bir grup üstün yetenekli 8. sınıf öğrencisine argüman kurmaya elverişli olarak tasarlanmış anomalik bir durum verilerek, tartışmaya sunulmuştur. Verilen durum iki aşamalı olarak aşağıdaki gibidir;

*Sularda ağır metal birikimi sonucu oluşan kirliliğin canlı(lar)a faydaları var mıdır?, açıklayınız.

**Sularda ağır metal birikimi sonucu oluşan kirliliğin Cladophora glomerata (Clorophyta) alg türüne faydası olduğu ve bu alg türünün çoğaldığı görülmektedir (Alp, Şen ve Özbay, 2011). Bu bilgiler ışığında Cladophora glomerata alg türü ile atık su arıtımı mekanizması tasarlanabilir mi tartışınız.

Verilen durum için oluşturulan iddia, gerekçe ve çürütmeler ise aşağıdaki gibi şematize edilmiştir.

Şema 2: Verilen durum için oluşturulan argümantasyon şeması

Başlangıçta ağır metallerin genel olarak zararlı olduğu görüşü var iken, verilen anomalik durumun bu görüş ile paradoksal bir durum oluşturması katılımcıları yeniden ve daha geniş bakış açısıyla düşünmeye itmiştir. Katılımcılar ağır metallerin zararlı olabileceği genellemesinden kaçınarak daha spesifik durumlara odaklanmışlardır. Olağanın aksine düşünme stili ile çok yönlü düşünme becerilerinin sürecin başlangıcına oranla geliştiğini söylemek mümkündür.

Kaynaklar

Alp MT, Şen B, Özbay Ö (2011) Hazar Gölü'nde Mevsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora glomerata' da Bazı Ağır Metal Düzeyleri. Ekoloji 20 (78), 13-17.

Duschl, R. A., Schweingruber, H. A and Shouse, A. E., (2007). Taking science to school: Learning and teaching science in grades K-8, National Academic Press. Washington, DC.

Erduran, S. and Aleixandre, M. P., (2007). Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research, Springer, United Kingdom.

Kadayıfçı, H., (2008). Yaratıcı düşünmeye dayalı öğretim modelinin öğrencilerin maddelerin ayrılması ile ilgili kavramları anlamalarına ve bilimsel yaratıcılıklarına etkisi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Kaya, O. N. ve Kılıç, Z. (2008). Etkin bir fen öğretimi için tartışmacı söylev. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 89-100. 

Toulmin, S. (1958), The Uses of Argument. Cambridge, UK: Cambridge University Press.