Yeni Başlayanlar İçin Apa Stilinde Kaynakça Yazımı

Apa (American Psychological Association) yazım stili, bilimsel yayınlar için pek çok bilim insanının üzerinde ittifak ettiği referans yazım tarzıdır. Bilimsel yayınların standardize edilmesi için geliştirilmiştir. 

Bilimsel yayınlar için kaynakça hazırlanırken standart ve kolaylık olması açısından her yayın yapan kurum kendi içinde ufak değişiklikler yapsa da Apa yazım stilinin kaynakça hazırlama bölümünden faydalanılarak standart kaynakçalar oluşturulur. Böylelikle kaynağa ulaşma noktasında yaşanılan sıkıntıların önüne geçilmiş olur.

Apa stilinde kaynakça hazırlamak için microsoft word'un otomotik programını kullanmak işimizi hayli kolaylaştırabilir. Adım adım yapılması gerekenler şöyledir;
*Microsoft word' un başvurular sekmesinden kaynakları yönet'e tıklanır.
*Açılan sekmede yeni butonuna tıklanarak kaynak oluştur bölümünün kaynak türü sekmesinden kaynağın türü belirlenerek veri girişi yapılır.
*Veri girişi tamamlandıktan sonra tekrar başvurular sekmesinden kaynakça'ya tıklanarak kaynaklar sayfa düzeninde hazırlanır.

*Başvurular sekmesinde stil Apa Sixth Edition olmalıdır. (Genelde Apa 6 kullanılır, 5 kullanılırsa Apa fifth edition tercih edilmelidir.)

Bir örnek ile açıklamak gerekirse;

yayın üzerinden kaynak girişi yapalım. 

1. Microsoft Word'un başvurular sekmesine tıklıyoruz.

Bu sekme ile açılan Alıntılar ve Kaynakça bölümünde Stil sekmesini Apa Sixth Edition olarak ayarlıyoruz. Daha sonra Kaynakları Yönet butonuna tıklıyoruz.











2.

Kaynakları yönet butonuyla yandaki görsel açılıyor. Ara liste ve geçerli liste arasındaki yeni butonuna tıklıyoruz.











3.

Kaynak oluştur sekmesiyle kaynak türünü (örneğimiz dergi makalesi olduğundan) dergi makalesi olarak alıyoruz. Tüm kaynakça alanlarını göster butonunu da aktif hale getirerek cilt ve sayı gibi detayların da sekmesini görünür hale getiriyoruz. Daha sonra verilerimizi giriyoruz.








4.

 Veri girişi yapılırken birden fazla yazar varsa yazarların isimleri arasına noktalı virgül konulmalıdır (;). Makalenin başlığı, dergi adı, yılı ve makalenin bulunduğu dergide yer aldığı sayfa sayısı [iki sayı arasında tire (-) olacak şekilde] girilir. İkinci görselde ise cilt ve sayı numaralarını görebilirsiniz. Her makalede cilt ve sayı numaraları bulunmayabilir, dergiden dergiye bu durum farklılık gösterebilir.

Veriler girildikten sonra tamama tıklanarak bir önceki sekmeye dönülür.













5.

Bir önceki sekme girdiğimiz veri ile tekrar açılır. Girdiğimiz veri üzerinde ortada bulunan kopyala, sil, düzenle sekmeleriyle tekrar işlem yapabilirken, yeni sekmesiyle bir diğer kaynağımızı girebiliriz. Görselin alt kısmında da gördüğünüz gibi ön izleme bölümünden girdiğimiz veriyi gözden geçirebiliriz. Tüm verileri girdikten sonra kapat sekmesiyle kaynak oluşturma bölümünden tamamen çıkarak word sayfamıza geri dönüyoruz. Tekrar başvurular sekmesinden Alıntılar ve Kaynakça bölümüne geliyoruz ve bu kez Kaynakça sekmesini tıklıyoruz.

6.

Kaynakça sekmesinin tıklanmasıyla karşımıza çıkan pencerede ilk sekme olan Kaynakça'yı seçiyoruz ve otomatik olarak girdiğimiz kaynaklar Apa 6 stilinde word dosyamıza yükleniyor.









7.

Girdiğimiz tüm veriler otomatik olarak Apa 6 stilinde ve ilk yazarın soyadının alfabetik olarak sıralanmış haliyle word dosyamızda listeleniyor (Burada sadece bir veri girildiğinden alfabetik sırayı takip etmemiz mümkün değil).








Muhtemelen zaten bilinen ancak yeni başlayanlar için kaynakça hazırlamanın hatırlatılması gereken bir konu olarak ayrıca bir başlık altında işlenmesi gerektiğini düşündüğümden detaylandırılmış bir kaynakça hazırlama yazısıyla karşıkarşıyasınız :) ... http://www.apastyle.org/ adresinden Apa yazım sitili ile ilgili detayları öğrenebilirsiniz.

Hu ve Adey'in (2002) Bilimsel Yaratıcılık Soru Formu

      Hu ve Adey (2002) tarafından geliştirilmiş olan Bilimsel Yaratıcılık Soru Formu,  160 adet 8. sınıf öğrencisine yapılan uygulama sonucunda güvenirlik katsayısı .89 olarak hesaplanarak literatürde yer edinmiştir. Bilimsel Yaratıcılık Soru Formu (Hu ve Adey, 2002) yedi adet açık uçlu sorudan oluşmaktadır. Her bir soru Bilimsel Yaratıcılığın boyutlarını ölçecek şekilde tasarlanmıştır. Soru formuyla edinilen cevaplar daha önce ayrı bir başlık altında detaylı anlatılan Hu ve Adey'in (2002) Bilimsel Yaratıcılık Modelinin karakter boyutunun alt boyutları olan akıcılık, esneklik ve orijinallik kriterlerine göre değerlendirilmektedir. Orijinallik boyutuyla beraber detaylandırma durumuyla derinlik boyutu da araştırmacı tarafından eklenmiştir. 

Bilimsel Yaratıcılık Soru Formu maddeleri şu şekildedir;

Madde 1: Lütfen bir parça camın mümkün olduğu kadar çok sayıda bilimsel kullanımını yazınız.  (Örneğin; bir test tüpü yapmak.)

1 den 4 e kadar olan her bir maddede; öğrencilerin ne incelediklerini anlamaları için bir cevabın örneği yardım olarak verilmiştir. İlk soru olağan dışı kullanım hakkındadır. Torrance’ ın olağan dışı uygulama modeline göre, bu soru bilimsel bir amaç için bir nesnenin kullanımında akıcılığı, esnekliği ve orijinalliği ölçmek için tasarlanmıştır (Hu ve Adey, 2002).  Hu ve Adey’ in Bilimsel Yaratıcılık Modelinde, bu dört madde fen bilimini (ürün boyutunda), akıcılık, esneklik ve orijinalliği (kişisel özellik boyutunda) ve düşünmeyi (süreç boyutunda) içermektedir. Bu soruda yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır.

Madde 2: Uzay boşluğunda seyahat için bir uzay geminiz olsa ve bir gezegene gitseniz, hangi bilimsel soruları araştırmak istersiniz? Lütfen mümkün olduğunca çok sayıda fikir listeleyiniz. (Örneğin, gittiğiniz gezegende yaşamsal şeyler var mı?)

Hu ve Adey (2002)’e göre bilimde gerçek bir gelişmeden bahsedebilmek için yeni bir bakış açısı, yeni olanaklar ve hayal gücü gereklidir. Bu nedenle bu soru hazırlanmıştır. İkinci sorunun amacı katılımcıların bilimsel problemlere duyarlılıklarının derecesini ve olağan dışı bir duruma ilişkin fikirlerinin sayısını ölçmektir. Bu soruda da yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır.

Madde 3:  Lütfen normal bir bisikleti daha ilginç, daha kullanışlı ve daha güzel hale getirebileceğimiz mümkün olduğu kadar çok yenilik tasarlayınız. (Örneğin, lastikleri yansıtıcılı yapabilirsiniz, bu şekilde karanlıkta görülebilirler.)

Bilimsel Yaratıcılık Modeline göre, teknik üretim fen de yaratıcılığın anahtar bileşenidir. Üçüncü soru öğrencilerin bir teknik üretimi geliştirme yeteneğini ölçmek için tasarlanmıştır. Torrance’ ın (1962) üretim gerektiren sorularında, ürünler oyuncak bir köpek ve oyuncak bir maymundur. Bu çalışmada öğrencilerin yaşı, özellikleri ve ölçüm süreci düşünüldüğünde, çoğu fen prensibini içeren ve ikinci kademe ilköğretim öğrencilerinin daha tanıdık olduğu bir nesne olan bisiklet kullanılmıştır. Bu soruda da yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır.

Madde 4: Yerçekiminin olmadığını farz ederseniz, Dünya nasıl olurdu tanımlayınız. (Örneğin, insanlar yüzen canlılar gibi olacaktır.)

Bu sorunun amacı öğrencinin bilimsel hayal gücünü ölçmektir. Bu soruda yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır.

Madde 5: Lütfen mümkün olduğu kadar çok yöntem kullanarak bir kareyi dört eşit parçaya bölünüz. Bunu bir cevap levhasında çiziniz.

Bu madde bir problem çözüm maddesidir. Yaratıcı bilimsel problem çözme yeteneğini ölçmek için tasarlanmıştır. Maddenin altında bulunan kutucukları katılımcı dört eşit parçaya bölerken yine yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanır. Ancak bu maddenin pilot uygulamalarda direkt bir söylem olduğu kanısına varılmış ve hayal gücünü nispeten kısıtladığı düşüncesi ile “Lütfen mümkün olduğu kadar çok yöntem kullanarak kare şeklinde bir tarlayı dört eşit parçaya bölünüz” şeklinde değiştirilmiştir.

Madde 6: Elinizde iki tür kâğıt peçete olduğunu düşünün. Hangisinin daha iyi olduğunu nasıl test edersiniz? Lütfen olabildiğince basit işlemler ile mümkün olduğu kadar çok yöntem yazınız.

Bu soru yaratıcı deneysel yeteneği değerlendirmek için tasarlanmıştır. Katılımcı makul bir bilimsel ürünü üretebilmesi için, farklı bilimsel etkinliklere ihtiyaç duyar. 6. ve 7. soru gerçek dünyada karşılaşılan bir problem durumunda, “katılımcı farklı prensiplerle kurduğu ilişkinin gücü kadar yaratıcı performans sergiler” (Okuda ve ark.’dan aktaran Hu ve Adey, 2002) düşüncesine binaen tasarlanmıştır. Bu soruda yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır.

Madde 7: Lütfen bir elma toplama makinesi tasarlayınız. Resmini çiziniz, ismini ve her bölümünün fonksiyonlarını belirtiniz.

Yedinci ve son madde yaratıcı bilimsel ürün tasarlama yeteneğini ölçmek için tasarlanmıştır. Bu soruda da yaratıcılığın akıcılık, esneklik, orijinallik ve derinlik boyutları puanlanmaktadır. 

Bu soruya cevaben çizilmiş bazı tasarımlar aşağıdaki gibidir; 

Kaynaklar

Hu, W. and Adey, P. (2002). A scientific creativity uygulama for secondary school students. International Journal of Science Education, 24(4), 389-403.

Çizimler Cevher (2015)' ten alıntılanmıştır.

Argümantasyon (Dayanaklandırma/ Tartışmacı Söylev)

   Bilimsel süreçte yaratıcı bir performansın gelişimi için, bireyin yaratıcı düşünme dinamikleri çeşitli tekniklerle hareketlendirilebilir ve yaratıcı ürün kalitesi arttırılabilir (Kadayıfçı, 2008). Bu tekniklerden biri de dayanaklandırma yani argümantasyon sürecidir. Tartışmacı söylev olarak da bilinen argümantasyon sürecinde bilim insanları iddia olarak geliştirdikleri hipotezleri gerekçeleri, zaafları ve uygulanabilirliği ile ortaya koyarlar. Argümanlar farklı bakış açılarının değerlendirilmesine sunularak savunulur. Böylelikle bir argümanın güçlü ve zayıf yönleri ortak görüşlerle belirlenerek, hipotezler revize edilir, ekleme ve çıkarmalar yapılabilir ya da tamamen değiştirilebilir. Dayanaklandırma ya da argümantasyon adı verilen bu süreçte çok sayıda fikir, orijinal fikir ve detaylı fikir üretme olanağı oluşmaktadır (Erduran ve  Aleixandre, 2007). Dayanaklandırma etkileşim gerektiren bir süreçtir ve ortaklı çalışmayı gerektirdiğinden işbirlikçi duygusu oluşturmaya olanak tanır (Duschl, Schweingruber, & Shouse, 2007) ve bu nedenle de argümantasyon bireye kendi fikrinden yola çıkarak başka fikirler üretmesine yardımcı olur.

   Argümantasyon veri ve iddiaların sistematik bir şekilde tanzim edilişi olduğundan Toulmin'in (1958) bu tekniği Kaya ve Kılıç (2008) tarafından aşağıdaki gibi şematize etmiştir. 

Şema 1: Toulmin'in (1958) argümantasyon şeması

Kaya ve Kılıç’ın (2008), Driver, Newton ve Osborn’dan (2002) aktardığına göre; veriler; bir tartışmada iddiaları desteklemek için bulunan bilgilerdir. İddialar ise verilerden yola çıkılarak savunulan olgulardır. Gerekçeler, iddia ortaya konurken, verilere dayandırılmasının nedenlerini ortaya koyar.  Destekleyiciler iddiaları kuvvetlendiren genel geçer bilgilerdir. Sınırlayıcılar iddianın etkinlik alanını belirler. Çürütmeler ise iddianın geçerli olmadığı istisnaları belirtmektedir. 

Bir Grup 8. Sınıf Üstün Yetenekli Öğrencinin Oluşturduğu Argümantasyon Şeması Örneği

Bir grup üstün yetenekli 8. sınıf öğrencisine argüman kurmaya elverişli olarak tasarlanmış anomalik bir durum verilerek, tartışmaya sunulmuştur. Verilen durum iki aşamalı olarak aşağıdaki gibidir;

*Sularda ağır metal birikimi sonucu oluşan kirliliğin canlı(lar)a faydaları var mıdır?, açıklayınız.

**Sularda ağır metal birikimi sonucu oluşan kirliliğin Cladophora glomerata (Clorophyta) alg türüne faydası olduğu ve bu alg türünün çoğaldığı görülmektedir (Alp, Şen ve Özbay, 2011). Bu bilgiler ışığında Cladophora glomerata alg türü ile atık su arıtımı mekanizması tasarlanabilir mi tartışınız.

Verilen durum için oluşturulan iddia, gerekçe ve çürütmeler ise aşağıdaki gibi şematize edilmiştir.

Şema 2: Verilen durum için oluşturulan argümantasyon şeması

Başlangıçta ağır metallerin genel olarak zararlı olduğu görüşü var iken, verilen anomalik durumun bu görüş ile paradoksal bir durum oluşturması katılımcıları yeniden ve daha geniş bakış açısıyla düşünmeye itmiştir. Katılımcılar ağır metallerin zararlı olabileceği genellemesinden kaçınarak daha spesifik durumlara odaklanmışlardır. Olağanın aksine düşünme stili ile çok yönlü düşünme becerilerinin sürecin başlangıcına oranla geliştiğini söylemek mümkündür.

Kaynaklar

Alp MT, Şen B, Özbay Ö (2011) Hazar Gölü'nde Mevsimsel Olarak Ortaya Çıkan Cladophora glomerata' da Bazı Ağır Metal Düzeyleri. Ekoloji 20 (78), 13-17.

Duschl, R. A., Schweingruber, H. A and Shouse, A. E., (2007). Taking science to school: Learning and teaching science in grades K-8, National Academic Press. Washington, DC.

Erduran, S. and Aleixandre, M. P., (2007). Argumentation in science education: Perspectives from classroom-based research, Springer, United Kingdom.

Kadayıfçı, H., (2008). Yaratıcı düşünmeye dayalı öğretim modelinin öğrencilerin maddelerin ayrılması ile ilgili kavramları anlamalarına ve bilimsel yaratıcılıklarına etkisi, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.

Kaya, O. N. ve Kılıç, Z. (2008). Etkin bir fen öğretimi için tartışmacı söylev. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(3), 89-100. 

Toulmin, S. (1958), The Uses of Argument. Cambridge, UK: Cambridge University Press.